De laatste jaren bestaat mijn onderzoekswerk vooral uit het samenvatten van wetenschappelijke artikelen naar begrijpelijke samenvattingen voor leden van onze beroepsvereniging VMBN. Deze samenvattingen vind je hier.
Mijn eerdere onderzoek richtte zich op effecten van mindfulness in de werksetting: bij medisch specialisten, op leiderschap en in het bedrijfsleven. Hierbij gebruikte ik zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden.
Ook publiceerden we een viewpoint over de erkenning van Mindfulness-Based Programs (MBP's).
Daarnaast schreef ik een artikel over mindfulness en preventie van burnout op uitnodiging van het nascholingsblad voor huisartsen ‘Bijblijven’.
Het aantal Mindfulness-Based Programma's (MBP's) groeit snel. Steeds vaker worden programma's ontwikkeld die gericht zijn op specifieke doelgroepen of toepassingen, zoals zwangeren, mensen met kanker, chronische pijn, voor kinderen, opvoeders, of voor op het werk.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de kwaliteit van deze programma's gewaarborgd blijft, en dat er tegelijkertijd ruimte is voor deze ontwikkelingen en toepassingen van mindfulness in relevante gebieden.
De afgelopen 2 jaar heb ik hier als lid van de wergroep MBP's van de VMBN aan bijgedragen.
In dit viewpoint beschrijven we het process en raamwerk dat we als Nederlandse beroepsvereniging (VMBN) samen met de Engelse beroepsverening (BAMBA) voor mindfulnesstrainers ontwikkeld hebben.
M.P.J. van Boxtel, MD PhD, S.A. Sansom, PhD, and W.M. Kersemaekers, PhD: Intervention Fidelity in Mindfulness-Based Research and Practice: Developing Criteria to Acknowledge New Training Programs. Viewpoint in Global Advances in Health and Medicine Volume 11, January-December 2022.
https://doi.org/10.1177/2164957X221149012
Dit artikel hebben we op verzoek geschreven voor het huisartsen nascholingsblad 'Bijblijven'. Het ontstaan van burn-out hangt vaak af van de persoonlijke beleving van stressoren en hoe hiermee wordt omgegaan. Mindfulness is het intentioneel, aandachtig en zonder oordeel aanwezig zijn in het huidige moment. Door dit te trainen, wordt geleerd om stress te herkennen en hier meer bewust mee om te gaan. In dit artikel beschrijven we hoe mindfulness kan bijdragen aan preventie van burnout, en wat daar de wetenschappelijke onderbouwing voor is. Op basis daarvan concluderen we dat het aannemelijk is dat mindfulness training bijdraagt aan het voorkomen van burn-out.
Kersemaekers W, van Ravesteijn H. Preventie van burnout door stresshantering. Mindfulness? Bijblijven 2018, juni.
Burnout, uitval en verminderd werkplezier komt in toenemende mate voor onder medisch specialisten. Dit heeft een negatieve invloed op hun eigen welbevinden en prestaties, maar ook op de kwaliteit van zorg en op hun leiderschap. In deze pilot studie evalueerden we de effecten van de training mindful leidinggeven voor medisch specialisten. Helpende en belemmerende factoren voor het volgen van de training zijn in kaart gebracht met behulp van kwalitatief onderzoek.
T.o.v de controle periode hadden medisch specialisten na de training minder burnout klachten, piekeren, en minder negatieve invloed van werk op de thuissituatie. Psychische gezondheid verbeterde en ze vertoonden meer ethisch leiderschap. Deze bevindingen dienen bevestigd te worden in een groter, bij voorkeur gerandomiseerd onderzoek.
De mate waarin men ervoer dat de oefeningen hielpen, en de groepsetting waren belangrijke factoren die behulpzaam waren om de training af te maken. Tijdgebrek werd gezien als de belangrijkste belemmerende factor.
Kersemaekers, W.M., Vreeling, K., Verweij, H. et al. Effectiveness and feasibility of a mindful leadership course for medical specialists: a pilot study. BMC Med Educ 20, 34 (2020).
Dit is een kwalitatief onderzoek naar de ervaren effecten van de training ‘mindful leidinggeven voor medisch specialisten’. In dit onderzoek zijn 17 van medisch leiders die de training gevolgd hebben geïnterviewd 12 maanden na het afronden van de training.
De thema’s die naar voren kwamen vertegenwoordigden veranderingen in zowel houding als gedrag. Bijvoorbeeld meer bewustzijn, betere emotieregulatie, meer open staan voor anderen, effectiever communiceren, meer zorg voor zichzelf en voor anderen, beter richting weten te geven en meer empowerment van anderen. Dat deze effecten 12 maanden na de training nog benoemd werden vind ik indrukwekkend.
Het was inspirerend om deze medisch specialisten te interviewen en de data te analyseren. Bijzonder wat mindfulness kan brengen, juist bij emotioneel zwaar en verantwoordelijk werk.
Vreeling K, Kersemaekers W, Cillessen L, et al. How medical specialists experience the effects of a mindful leadership course on their leadership capabilities: a qualitative interview study in the Netherlands. BMJ Open 2019;9:e031643. doi:10.1136/ bmjopen-2019-031643
Vreeling K, Kersemaekers W, Cillessen L, et al. How medical specialists experience the effects of a mindful leadership course on their leadership capabilities: a qualitative interview study in the Netherlands. BMJ Open 2019;9:e031643. doi:10.1136/ bmjopen-2019-031643
Hieronder de link naar het volledige artikel:
http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2019-031643
Mindful leiderschap: hoe ervaren leiders de effecten mindfulness training op hun leiderschap?
In dit onderzoek hebben we 13 leiders geïnterviewd ongeveer een jaar nadat ze een mindfulness training volgden. Naast effecten op persoonlijk leiderschap zoals betere zelfzorg en zelfreflectie, bleek dat mindfulness hielp bij het omgaan met conflicten en veranderingen en bij onderhandelingen. De data suggereren zelfs dat de mindfulness training doorwerkte op team- en organisatieniveau, vooral als meerdere mensen binnen een team of organisatie getraind zijn. Op basis van de data bouwden we een model over hoe mindfulness kan werken voor leiders, zie hiernaast.
Dit artikel beschrijft hoe mindfulness kan bijdragen aan leiderschapsontwikkeling, en geeft daarnaast een mooi overzicht van de huidige wetenschappelijke stand van zaken op gebied van mindfulness en leiderschap.
Rupprecht S, Falke P, Kohls N, Tamdjidi C, Wittmann M, Kersemaekers W: Mindful leadership: How leaders experience the effects of mindfulness training on self-leadership and leadership behaviour. Frontiers in Organisational Psychology. Front Psycol., 15 May 2019.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01081
In dit pilot onderzoek onderzochten we de haalbaarheid en het effect van een mindfulness interventie in 4 organisaties. We vonden na de mindfulness interventie een vermindering van burnout klachten, ervaren stress, en een verbetering van mindfulness vaardigheden, en welbevinden ten opzichte van de controle periode. Verder zagen we positieve effecten op ‘organisatie en team klimaat’, met name op samenwerking binnen teams en op persoonlijke productiviteit. Het onderzoek kende verschillende beperkingen, waardoor verder onderzoek nodig is om deze resultaten te bevestigen.
Kersemaekers W, Rupprecht S, Wittmann M, Tamdjidi C, Falke P, Donders R et al.: A Workplace Mindfulness Intervention May Be Associated With Improved Psychological Well-Being and Productivity. A Preliminary Field Study in a Company Setting. Front Psychol. 2018; 9: 195.
Mindfulness Trainer, Coach en Onderzoeker Wendy Kersemaekers | 06 2502 4353 | info@kersenpit-mindfulness.nl